THU HMEKHMO, ZAWNGTAHMU IH SUNLAWINAK HREKKHAT

ZAWNGTAH MU
&&&&&&&&&&&

Ziang ee ti tong hmang kherkher lo khal in a zuk zoh in ziang a si ti kan theih thei mai a zum um. A hmel leh a pian a mawi ciamco lo ih a rim a se tak bet. Sinan, thawtnak maktara a nei. A rim a siat tuk ruangah mi hrekkhatpawl cun an ei duh ve lemlo. SInan, a thawtnak tepngahtu taktak pawl cun a rim vek men cu hngilh tahrat in ZAWNGTAH hi kan ei thotho. Na ei tam deuhdeuh le, kha fekfo zikte, rim pau vohvoh, thial tul zikte ih hak, kaa sung thial mutmo laiih ruai theh sal leh mai theu leh vun dolhzawng, dangsung ih a luh laifang ih a thawtnak rori khal hi a eithangtupawl ei duh sinsin ih a tuahtu a si ve phah mahna !!!

 Kawlrawn lam ahcun a kung rori hmuh ding khal a tam ngaingai. Amalbik ah kawtthler tin deuhthaw ah kung khat tal cu hmuh ding a um tengteng ke !! A rah daan khal hi mak ve maimai in a tlawn tha deuh, a kawi (ngawi ) deuh, a mu tum deuh, a mu kha deuh, a tlawn sau deuh leh tawi deuh tivek in kan rak neihter culci theu. Sinan, bangawk ringring nak cihnih an nei. An rim a bangaw ringring ih milai taksa hrangih an thatnak khal a bangaw cekci ringring #zawngtahmu a si sung ahcun !

Kan Lai rawl tiih vun kawhmai hi ka cak phah zuako nan ka ti sual deuh ding in ka ruat. Ziangahtile , #zawngtah hi kan Lai ram lole Kawlram lawngah a rak um lo. #Zawngtah larnak ram hrekkhatpawl hun tarlang sehla Thailand, Malaysia, Singapore, Laos, Myanmar leh India ( Mizoram ) pawl ahin an lar hleice bik. Ram a bangawk lo vek in ei duhdan leh tuah duhdan tla a bangaw cio lo.

Thailand , Malaysia, Singapore (Keimai hmuhmipawl ahcun...) zawngtah hi a sa ei lo in a mu te lawng hi an ei. An tuahdaan lawngte kannih Laimipawl ih kan ei daan thawn mallei a dangaw deuh. kannih Laimipawl cun a hawng ziatfai in kan suangleuh (hel deuh lai hmin ceu in ) ih bawnthur (kawlhang) thawn kan bawl tlangpi. Mi hrek cun a kawm thawn a zate'n an rawh ih a mulawng phorhsuak in an ei ve phah. Duhdan leh tidaan a bangaw lo cio. Malay, Singapore , Thai pawl cun zawngtahmu hi kaikuang thawn thak deuh in an kio tlangpi theu ih rawldawr khalah khawng that lami a si tlangpi theu.

Malay leh Singapore ahcun #Petai tin an ko ih Indonesia ahcun #Pete tin a hmin an ko thung. Mirang ahcun a rimsiatnak langter in #StinkyBeans an ti mai nan a scientific hmin ahcun #ParkiaSpeciosa ti ih kawhmi a rak si.   Kan tuahdaan leh kan eidaan a bangaw cio lo nan a rim cu a bangaw ringring ih a thut kelte'n a thu ringring lai. Kan taksa hrangah #zawngtahmu in ziangvek thathnemnak a nei timi mallai in kan thlir khawm pei ...

1) Thinharnak(depression) - Zawngtah mu kan eimi hin kan taksa a thlahdul (relax) ter ih kan mood khal tampi a thatter phah thei. Lung khal mi a ti awiter thei tin Scientist pawl in an hawl hmu.

2)Anemia - Kan thisen sungih haemoglobin tuahsuaknak ah tampi a bawm.

3)Thisen mal - Zawngtah mu in kan thisen khawhdan a tlaitluan (punghman) ter. Milai pakhat ih a harhdamnak ah thihsen khawhdan hi a thupi tuk ve mi a si.

4)Thluak a cakter - Potassium dat tampi nei a si ruangah kan zirnak lam ah in phurter in in harhvangter thei.

5)Thinro  - Antacid timi daat a neih ruangah kan taksa hrangah tampi mi bawm.

6)Mikeu (Kawngsang) ih a lo keunak ah zawngtah hawng( a taksa sunglamtu) in dimte'n rawt aw a thak , a bawl, a sen tivek zianghman a um lo ding.

7)Kuakfawp bansanpawl hrangah kuaksung ih um nicotine ruangih a siatmi kan taksa ih a tulmi B6, B12,potassium leh megnesiam pawl mi a pe ih taksa hrangah tampi a bawm.

8)Khuh (awmna) -  The New England Journal of Medicine ih an zingzoinak vek asile zawngtahmu ei ruangah hin khuhnat (awmna ) ih thihhlohnak 40% a demter thei tin an sim.

9)Hmasia (wart) hrangah Dr.te pakhat vek in hna a tuan thei. Hmasia na neihmi ah zawngtah mu phel vun ret aw, cutheh in plaster lole puanthan faite in tuam cih bet aw. Hmasia karhzai ding a kil lawng si lo in a hilter in a damter vivo thei.

A rim a sia ti men a rak si lo riai. "A hmel in zoh hlah a aan in ngai aw" timi kan Pupa Tongfim kan rak neihmi I mangter sal ih casiartu nan zate khal "A rim lawng ruat lo in a thatnak ruattel phah in" zawngtah mu kan ei vualvo theu pei uh ti ka run lo sawm duh.

ka lungawi, 

(laihrinthar01@gmail.com)

HARHDAMNAK HRANGAH CANGKHA HI A RAK THA NGAINGAI

Asia rammipawl hin Cangkha hi kan ei nasa bik a rak si. Ahleice in India ah tla cun an hnam rawl vek deuhthaw a si ban men thei lam. Tuluk khalin nasa tak in an ei ve theu. Cuisin kannih Chinmi khal in Cangkha hi kan ngainat rawl lakih pakhat ah kan ret ve. A eitu kanmah hrangah ziangvek thathnemnak a nei ti theifiang lo hman in hitluk ih kan ei duh ahcun a thatnak fiang sinsin sehla teh ziang kan bang pei? ti tul lam ding.

Mirang           ( bitter gourd lole bitter melon )

Vai(Hindi)      (kerela)

Tuluk             (gu kua)

Malay            (peria)

Chin              (cangkha)

A thatnak phun dangdang kan thlir tlang pei uh....

(1) Thawthawtnak zin a thiangfaiter. 

Cangkha hel hin kan thawthawtnak thli hri a damcakter thei ruangah asthmah tivek,

(2) Thin lam buainak a damcak ter thei.
Cangkha tii (juice) hi nikhat ah no khat in theu sehla thin lam buainak a reh tengteng ding. Sinan, a hnatuan fiangfel ding cun amalbik zarhkhat sung tal in ta a tul thung ke!

(3) Taksa a damcak ter.
Cangkha suanmi hi nitin ei thei sehla cu hritlang raibur menmen tivek cu a rak kilhim thei.

(4) Vun a damcak ter.
Cangkha tii (juice) hi hi serthur tii malte sorh in nitin ei theu sehla thakthak tivek, hricu tivek, hmaibol tivek, lole hmaidup tivek tiang khal a reh ter thei. Hiangvek tete pawl a reh hlan tiang cu cawl lo bang lo ih in tawp mai ding a si bik. Vun a damcak ter.

(5) Zuunthlum nat nei hrang khalah hnatuan bawmtu tangkai ngaingai a si.
Zuunthlum hrang ih in tha ngaingai tii hrekkhat pawl hi Mirang cun green juice tiin an ko mai theu. Cuangpawl tla cu cucumber, green apples, bitter gourd (cangkha) , saleri , capsicum (1/2) an siih himi lak ah Cangkha hin nasa tak in hna a tuan tam thei cuang ti a si.

(6) Sungkhal a rehter lohli thei.
Fiber nei tam tak a si ruangah kan kaa ihsi kan pumsung a thleng mi rawl pawl hi tha tak in a rak rialter thei ih a suak lam khal tha tak in a bawm bet vivo. Sungkhal nei theu hrang ah fiber tampi ei lole in ngah ding hi a thupi ngaingai.

(7) Kaileng hrang khal ah siibawite vek a si.
Cangkha hi kan thin leh kan phu hrang khalih a that emem vek hin kaileng ih lungte um tivek hrang khalah tuamhlawmtu tha tak a si bet vivo.

(8) Lung a hrisel ter thei.
Cangkha hin kan thisen a thiangfaiter thei ruangah kan taksa sung lam ih um kan lung leh thin khal an rak hrisel phah thei. Cumi ruangah lungna nei lole lungphu cawl nat nei ding a malter thei.

(9) Kansar nat hrang khalah.
Kansar nat a damter thei ti cu asilo nan kansar natnak hrik karhzai bet lo dingin a kilkhawi thei.

(10) Taksa rihnak a zangkhaiter thei.
Kannih Chinmi tampi khal in Cangkha hi tawlnak kan rak ti dah theu. A rak dik tuk rori ngai! Cangkha hi calorie (thau sia) nei mal ngaingai a si ruangah ei le in ihsi kan ngah theumi thaunak kha Cangkha ih si cun ziang ngai kan ngah ve lo. Cangkha ruangah rang tak ih tawl a theih tiin mithiampawl cun an sim.




(11) Zan ihthat a olsamter thei.
Cangkha ei theu cun zan ihthat a thaw duh cuang ngaingai.

(12) Thisen a thiangfai ter.

Mi tampi cun cangkha hnah hi lakphak fee thawn tla an in cih phah theu. Cule, a rah hi juice ih in khal an um phah ve thotho. A thupibik cu a ziangtin kan ei ti ai hnak in amah kan ei ngah, kan in ngah kha a si bik. Laimi tla cun kan duh hliarhlo cia ih a lungawi um ngaingai. Kan farah ruangah milian fa bang in rawl mankhung taktak kan ei ban theu lo nan kan ei theumi, man ol tete rawl le hmeh tampi hi harhdamnak hrang ih rak tha tuktuk an rak si tlangpi theu, a hleice in hmuan leh lo ih suak, cinmi thlaihnah le thlairah kan eimipawl hi.


By:Saberekkhuangcawi
(laihrinthar01@gmail.com)