A MAN A MAL, A TUAMHLAWM A OL, THATNAK NEI ZET PE-PIN-POH

Pe-pin-poh(Behrum Keuh Pek) hi a tlangpi thu in Asia rammipawl in kan ei bik. India ihsi thok in Bangladesh, Phillipines, Vietnam, China, Burma, Indonesia leh Europe hmun hrekkhat, cuisin America hmun hrekkhat tiangah lar zet in kan ei culci. Kawlram ti men si lo in kanmah Lai khawte umnakpawl khalah nasa tak in kan ei ve siih Kawlhmin ihsi kan lakmi Pe Pin Poh khal hi a tawizawng in P3 ti men sehla thli heu lo deuh men thei.

Chinese (Mandarin)    douya
Filipino                       toge , ulaw , tamyaw
Indonesia                   toge, tauge 
Malaysia                    toge , tauge
Japanese                    moyashi
Khmer(Cambodian)   sondek bondos
Korean                      kong namul
Thai                           thua ngok
Vietnamese                gia (lole) gia do
Burmese                    pe pin poh

Mailai hrangih thatnak a neihmipawl kan zohtlang hnik pei... 

(1)Thluak lam hnatuannak ah a tangkai zet
Folate thahnem tak a si vek in hihi kan thluak hnatuannak hrangih thupi zetmi a rak si.
*An zir suahmi pakhat ahcun rawl eimi ihsi kan ngah theimi folate tha nei mal tuk cu thluak lam buainak tampi a suah thei a si. Thuthimnak, tih a nung zetmi Alzheimar Natnk leh Parkinsan Natnak tivekpawl. P3 khuat khat kan eimi ahhin zaatek 16 folate kan ngah theiih cucu nikhat folate kan ngah tul awm zat a kim thei.

(2)P3 hi naupai lai nu hrangah leh naute hrang khalah thil tha ngaingai a si...
 Folic thacahnak a ngahmal mi nau sen pawl hi kg kim lo leh mal deuh vek in an suak tlangpi theu. Sinan, himi P3 ah hin Vitamin B thahnem tawk tak leh folic thacahnak a neih that ruangah naupai lai nu'i hrang leh a pai laimi a naute hrangah ei in tangkai tak a sinak cu a si.

(3)P3 ahcun ei le in thacahnak tha tak a um na cingin thaunak pakhat hman mi a pe ve lo...
Thau pakhat hman a tello ruangah ziangzat kan ei khalah mi a thau bet ter ve lo lawlaw. Sinan, ei le in ihsi kan ngah theimi thatnak phunphun cu ei le in dang bangin a pe ve thei thotho ko.

(4)P3 hin rawlrialnak lam hnatuan ah tampi mi a bawm thei... 
Fiber timi hi zozo khalih kan tul cio mi a siih mipa hrangah 38grams leh nunau hrangah 25grams tiin nikhat fiber kan ngah tul zat hi bangaw lo in a um. Fiber nei mal hrangah pumpi nomlonak siseh, ei zomi phorhsuah an tul caan tivek ah buainak tete a suak ringring thei. Fiber neimi hrangah pum a dam ih a thawsuah lam khalah zianghman buainak hran dang a um lemlo.

(5)P3 hin tuahmawhawk ih thisen suak tam tuk ding a kham thei...
Vitamin K nei tha zet a si ruangah kan tuahmawhawk caan ih thisen suak tam tuk ding a rak malter thei. P3 khuat khat ah 34.3 micrograms lole zaatek 43 ih tam Vitamin K kan ngah thei. Cucu nikhat ih Vitamin K kan ngah ding awm ang zat tawk ciah hrawng a si.

(6)P3 in kan ruhcang a cakter sinsin thei...
P3 ih tel Vitamin K thotho hin kan ruhcang ih tulmi protein ddat leh calcium ddat pawl hi olsam deuh leh cakvak deuh in a hip lut thei ruangah ruhcang an dam ih an cakvak sinsin. 

(7)P3 in thazang a tlungter bet thei...
Vitamin C nei tha zet a si venak hin milai a cakvak ter in a damcak ter vivo.

Photo : Google



 

THEIH NA TULMI ZIKA VIRUS THUHLA LEH ZO'I HRANGAH TIH A NUNG CUANG..

Khurhnak phur kawngsang mi keunak ihsin Zika kai sawn a si.

Tufang ahcun Singapore lam ih Zika Virus ngahtu hmuh a si vek in theitawk an buaipi rero ih mipi tampi hrang thinhar rori ko tuahtu khal a si. Leitlun hmun tampi ah hi natnak hi a karhzai nasa vivo ih nitin in hi nat a ngahtu khal an pungcak sinsin ve thung. Himi natnak thawi pehpar ih thusuhnak leh sannak an neihmipawl hrekkhat tla kan rak hminsin ve pei uh.



 Zika Virus timi nat a lang dan hi ziangvek in a si?

Mi 5 ah pakhat hnen lawngah bese ciamco lo in a lang theu.
*khawsik (hritlang raibur)
*mit sen ( thisen vek ih sen)
*taksa vun ah ti seksek vek ih sen (hmai ihsin a sen thok ih cutheh in taksa dang ah a karh vivo tiin an sim)
*lu-na leh ruhcang kham/na. 

Hivek nat nei leh nei lo theihfeng duh ih zohawk felter ding asile clinic menmen vek ah a ngah lo ruangah siizungpi ih zohawkter a tul. Ahleice in Singapore, Malaysia, Macao, Taiwan,etc,.leh ram thangso zo pawl ahcun siizungpi ah olsamte leh ngaisak tak in mi an buaipi mai. Kanni ram Kawlram lam ah hi cun hivek nat khal hi theihlar ding a um hrih lo thawn a si ding, ziang dang ciamco ih ralrin pekawknak leh enkawlawk dan tivek khal theih ding a um hrih lo.

Q:  Zika Virus cu ziang a si?

Zika nat ngah ruangih taksa (sen)

A:  Hi nat hi khurhnat phur kawngsang, mikeu ih mi an keunak ihsi kaisawn mi natnak a si. Nat luar ciamco ih um a si lo vek in mi panga ah mi pakhat hnen lawngah hivek nat ih um dan hi a lang ( a nat a lang) theu, a nat lang tengteng lo pawl khal hi nat hi a rak neih theih thotho.

Q:  A nat lang dan teh ziangvek in an si?
A:  Himi nat ah hin khawsik(tenau) , taksa thak, taksa kham (na) , lu na, mit sen, luakluak leh luzing tivek tla a si phah thei ko.

Hivek ih nat a lang hi a tlangpi thu cun mikeu ih mi an keu ngah hnu ni 3nk ihsin ni 12nk hrawng ah a si theu.

Q:  Zo'i hrang ah tih a nung bik ding?
A:  Naupai laimi pawl hrangah tih a nung bik.

Zika nat lang dan phunkhat, mitsen.

Naupai ih laiih himi nat a rak ngah ve tu naute zaatek 1 ihsin 10 karlak pawl hi cu sisualnak nei in an suak duh. Mirang cun microcephaly tiih an kawhmi sisualnak hi an ngah theu. A olsam zawng in lu fate takte , thluak lam siatnak nei tiin kan rel men pei..

Q:  A kilhimawk dan teh a um maw?
A:  Tuhrih tiang ahcun a tuamhlawmnak sii khal a um hrih lo ih a kilhimawknak khal a um thiam hrih lo.

Ti theih umsun cu mikeu keu lo dingih kilkhawiawk a si bik ih mikeu sii hnih awk, theitawk ih taksa tuamawk hi a si bik hrih.

Zika nat ruangah naute hi lu fate deuh in a suak thei. Zaate malte a si thung.

ZIKA VIRUS LEH NAUPAI LAI NU THUHLA MALLAI  

Q: Himi Zika Virus hi naupai lai si ruangah tih a nung bet cuang maw?
A:  Himi thuhla thawi pehparaw mi thufiang hi theih fel a si hrih lo.
      Nau a pai ruangah himi nat hi a ngah ding ti cu a si lo. Sinan, naupai mi in hi nat a ngah a si ahcun zaatek  1 ihsin 10 cu nau an neih tik ah microcephaly tiih an kawhmi, midang aiih lu fate deuh in nau an suak thei.

Q:  Naupai lai nunau Zika Virus a nei si bang sehla, pumsung ih naute kaihnih bet lo dingin ziang tuah theih a um?
A:  Naupai nunau in Zika Virus a ngah a si ahcun a pumsung naute cu ngah cia vek tluk a si ve. Ti theih ciamco dang a um hran lo. Himi nat nei naupai zate si lo in mi 10 ih 9 cun naute hi mi pangngai an hring thotho ding.

Q:  Zika nat a neitu nu in naute pawhfawh a peknak ihsin naute hnenah a nat a kaisawng bet thei pei maw?
A:  Pawhfawhnak ihsin naute hnen ah nat a kai thei leh theilo hi tutiang ahcun hmuhfiang leh theihfiang a si hrih lo.

 ZIKA VIRUS a rak karhzai thok dan.. 

Hi Zika Virus hi 1940 lam ah Africa ram ah a rak suak thok zo hmang ding nan zohman ih theihlar leh theih hi a rak si lo. Nikum lawng ah Brazil ah fiang tak in an rak hmu ngah. Tu ahcun leitlun ih ram 50 ai tam ah hi natnak hi a karhzai vivo zo. 



Thubet:
Tawgpa tih ih tih ciamco ding cu a si lo nan, cu ai ah theitawk ih ralrin hi thil tangkai sawn leh kan hrang ih thahnem sawn a rak si theu. Nat nei pawl khal tih ding an si cuang lo. Nupa karlak ah zumhmang deuh a um a si ahcun zohawk ter lohli ih tuamhlawmawk lohli hi thil tha bik cu a si.